"Ze komen net kijken en stellen gelijk al een heleboel eisen", is een veelgehoorde opmerking uit het publiek tijdens mijn lezingen over generaties. De stagiaires en starters van tegenwoordig staan niet eerst een jaar gedwee achter het kopieerapparaat rotklusjes op te knappen. Ze willen maximaal vier dagen werken, zelf hun dag kunnen indelen en na een jaar vragen ze al om promotie of opslag. Het is opmerkelijk dat vooral veertigers en vijftigers zich storen aan deze houding. Maar van wie zouden deze jongeren dat hebben meegekregen?
Gewend aan gelijkwaardigheid
In de onderhandelingsgezinnen waarin generatie Z (geboren tussen 1996-2010) opgroeit, wordt mondigheid juíst gestimuleerd. Van vakantiebestemming tot schermtijd: alles is onderhandelbaar. Ze zijn gewend aan gelijkwaardigheid. Daarnaast hebben hun ouders (veertigers en vijftigers!) hen gevoed met ambitie en zelfbewustzijn. Die houding zie je nu dus terug op de werkvloer en schuurt met de ideeën over werk van oudere generaties. Die zijn namelijk grootgebracht met het idee dat je je moet opwerken in de piramide of op z'n minst wat grijze haren hebben voordat je eisen kunt stellen.
Precies daar wringt de schoen: de piramide. Deze jongeren bewegen zich van kleins af aan in (sociale) netwerken. Deze ontstaan organisch en zijn vrij van hiërarchie. In een netwerk kan iedereen delen en bijdragen. En zo is iedere bijdrager in staat om invloed uit te oefenen. In tegenstelling tot organisaties die in piramides zijn georganiseerd.
Ondernemend en ambitieus
Jongeren laten zien dat zij geen piramide nodig hebben om het verschil te kunnen maken in de wereld. Kijk maar naar Gretha Thunberg, Boyan Slat en Nikkie de Jager.
Ze zijn ondernemend, volhardend en werken zelfbewust aan maatschappelijke thema's zoals duurzaamheid en inclusiviteit. Sinds dit jaar laat ook Time Magazine zien dat ze jongeren serieus nemen. Ze hebben voor het eerst, naast een person of the year, ook een kid of the year uitgeroepen. Deze eer viel ten deel aan de 15 jarige Gintanjali Rao die een online programma tegen digitaal pesten ontwikkelde en momenteel een online innovatieplatform voor jongeren opricht. Je hoeft maar een blik op de 50 talenten van 2021 in het Financiële Dagblad te werpen en je ziet dat het ondernemerschap van jongeren afspat. Deze rolmodellen inspireren hun generatiegenoten. Volgens onderzoek van EY wil 65% van de werkenden Gen Z'ers binnen 10 jaar hun eigen bedrijf oprichten.
Generatie Z ziet senioriteit dan ook niet als een verdienste. Het gaat om de prestatie die je levert en daar willen ze erkenning en beloning voor. Dat staat los van leeftijd, maar ook van afkomst, gender of huidskleur.
De opvoeding als spiegel
Opvoeders en scholen hebben enorm hun best gedaan om gedreven, leergierige en zelfbewuste starters af te leveren op de arbeidsmarkt. Verzet je daar niet tegen, maar gebruik die veranderenergie. Geef hen ruimte om te laten zien wat ze in huis hebben en betrek hen in besluitvorming. Ze staan te popelen om het verschil te maken. Bied als werkgever vrijheid binnen structuur. Mijn advies is eenvoudig: behandel jongeren zoals je ze hebt opgevoed.
En dat gemopper over 'de jeugd van tegenwoordig'? Dat is van alle tijden. Aristoteles en Socrates gingen je duizenden jaren geleden al voor.
Foto credits:
Thiébaud Faix via Unsplash
Time Magazine